تاریخچه قهوه؛ سفری در تاریخ با این گیاه دوست داشتنی

قهوه یکی از پرمصرف‌ترین نوشیدنی‌های تولیدی دست بشر محسوب می‌شود. تقریباً می‌توان گفت سرانه مصرف این نوشیدنی پرطرفدار نسبت به نوشیدنی‌های الکلی و گازدار بیشتر است؛ اما در مورد تاریخچه قهوه باید بگوییم که قهوه تاریخچه بسیار جالبی دارد و داستان‌های مختلفی در مورد آن نقل‌شده است. با ما همراه باشید تا شما را با صفر تا صد تاریخ قهوه و تاریخچه قهوه، جایگاه آن در قاره‌های مختلف و موضوعات جالب دیگر آشنا کنیم.

قهوه چگونه گیاهی است؟

پیش از صحبت در رابطه با تاریخچه قهوه، این نوشیدنی پرطرفدار در سراسر جهان قصد داریم ابتدا شما را با این میوه آن آشنا کنیم.

قهوه نام درختی با گل‌های سفیدرنگ و خوشبو شبیه به گل یاسمین است که میوه آن ظاهری شبیه به گیلاس دارد. این گیاه بومی ‌مناطق نیمه گرمسیری آمریکا و برخی از جنوب آسیا و جنوب شرق آسیا است و شامل انواع مختلفی ازجمله قهوه بنگالی، قهوه عربیکا، کانفورا و لیبریکا و غیره است. درختان قهوه ارتفاعات مختلفی دارند که بین 3 تا 10 متر متغیر است و بعد از گذشت حداقل 3 سال و حداکثر 5 سال شروع به باردهی و میوه دادن می‌کنند. هر درخت قهوه حدود 2000 عدد میوه می‌دهد.

آنچه امروز به‌عنوان قهوه در جهان به فروش می‌رسد؛ میوه یا گیلاس درخت قهوه است که پس از برداشت، پوست آن کنده‌شده و دانه‌‌های سبزرنگ آن قهوه سبز گفته می‌شود جدا شده است. سپس این قهوه‌های سبز روی حرارت برشته شده و تبدیل به دانه‌‌های قهوه‌ای رنگ قهوه شده و به دست مصرف‌کننده می‌رسد.

علت نام‌گذاری قهوه چیست؟

شاید برایتان جالب باشد بدانید علت نام‌گذاری قهوه به این نام چیست. قهوه عربی شده واژه «کفا» یا «کافا» است که در اصل نام منطقه‌ای در جنوب غربی کشور اتیوپی است که گیاه قهوه برای اولین بار در آنجا کشف شد. مردم آن منطقه این گیاه را بون می‌نامند.

به گفته فرهنگ ‌نویسان عرب واژه قهوه در اصل نام گونه‌ای شراب بوده ‌است و بعد‌ها نام این نوشیدنی شده است. همچنین معتقدند ریشه این واژه، از فعل قها به معنای بی‌اشتها بودن است؛ زیرا در گذشته مردم تصور می‌کردند که قهوه باعث بی‌ا‌شتهایی می‌شود. ورود واژه قهوه به زبان‌های اروپایی نیز از طریق زبان ترکی بوده است.

ابوعلی سینا، پزشک توانای ایرانی حدود هزار سال پیش در کتاب قانون در پزشکی خود شرح کاملی از قهوه ارائه داد. البته ایرانیان در آن عصر بر آن، نام بونا نهاده بودند و بوعلی نیز از همین واژه استفاده کرده است. این واژه‌ در اتیوپی هنوز برای قهوه بدون شکر به کار برده می‌شود. بوعلی سینا قهوه را به عنوان بهترین ماده برای درمان افسردگی و رفع کسالت در بیماران معرفی کرده است.

تاریخچه قهوه از آغاز تا به امروز

کسی دقیقاً نمی‌‌داند که قهوه چه زمانی و توسط چه کسی کشف شد؛ چرا که داستان‌های زیادی در مورد تاریخچه قهوه مطرح شده است که هر یک روایت خاص خود را دارد؛ در ادامه به شرح این موارد می‌پردازیم:

گفته می‌شود قهوه نخستین بار در قرن نهم میلادی توسط دامداری اهل اتیوپی به نام خالد کشف شد. خالد متوجه شده بود که بز‌های او پس از خوردن دانه‌هایی همانند توت پرانرژی شده‌اند و انرژی و جنبش و جوش بیشتری دارند و شب را نمی‌خوابند. خالد برای پی بردن به علت این موضوع نمونه‌ای از این دانه‌‌ها را نزد راهبان صومعه برد تا از آن‌ها علت این اتفاق را جویا شود؛ زیرا در آن زمان راهبان در مرتبه دانایان جامعه قرار داشتند؛ به همین دلیل مردم آن‌ها را به عنوان مرجعی برای پاسخ به سؤالات خود می‌دانستند.

راهبان پس از مشاهده دانه‌‌های قهوه و خاصیتی که در آن‌ها نهفته شده بود، ایده خشک‌کردن و جوشاندن این دانه‌ها و تبدیل آن به یک نوشیدنی انرژی‌زا را مطرح کردند. در آن زمان مردم از این نوشیدنی تنها برای بالا بردن سطح انرژی بدن و شب‌زنده‌داری استفاده می‌کردند و از خواص دیگر آن آگاهی نداشتند. راهبان صومعه پس از پی بردن به راز این ماده آن را با صومعه‌های دیگر در میان گذاشتند و قهوه به‌سرعت در میان راهبان به عنوان شرابی برای عبادت گسترش یافت.

داستان دومی‌ که در رابطه با تاریخچه قهوه در جهان نقل شده است این‌گونه است که:

عارف و صوفی یمنی به نام ابوالحسن مشاهده کرد که پرندگان شکاری از نوعی میوه تغذیه می‌کنند و پس‌ازآن انرژی آن‌ها برای پرواز افزایش می‌یابد. تصمیم گرفت خود نیز از این دانه‌ها مصرف کند. پس از مصرف متوجه شد این دانه‌ها باعث می‌شود در طول روز انرژی بیشتری داشته باشد و به خواب کم‌تری نیاز پیدا کند.

آخرین داستان مطرح شده در رابطه با تاریخچه قهوه مربوط به عارفی اهل شهر موکا در یمن امروزی به نام عمر است. عمر بعد از تبعید از شهر زمانی که بسیار گرسنه و آزرده‌خاطر بود از سر ناچاری اقدام به خوردن میوه‌های یک درخت کرد و بعد خوردن متوجه تلخی آن‌ها شد. عمر برای رفع تلخی، این دانه‌‌ها را حرارت یا به‌اصطلاح بو می‌دهد اما برخلاف تصورش دانه‌ها سفت و غیرقابل‌مصرف می‌شوند. درنهایت، عمر با حل کردن این دانه‌ها در آب جوش، اولین فنجان قهوه جهان را تولید می‌کند.

این کشف عمر سبب بازگشت او به شهر و رفع تبعید شد و پس‌ازآن مردم از قهوه به عنوان نوشیدنی شب‌زنده‌داری و عبادت استفاده کردند.

موارد گفته شده، چند نمونه از معتبرترین روایات در رابطه با تاریخچه قهوه است که در درستی آن‌ها شک و شبه وجود دارد؛ زیرا در نوشته‌های پیش از قرن هفدهم میلادی به هیچ‌یک از این روایات در مورد تاریخچه قهوه اشاره نشده است. اگر از دید منطقی به موضوع نگاه کنیم شاید داستان اول و دوم در رابطه با تاریخچه قهوه کمی ‌معقول‌تر و قابل‌قبول‌تر باشد.

آشنایی با تاریخچه قهوه در ملل مختلف

همان‌طور که شرح داده شد قهوه برای اولین بار در اتیوپی کشف شد و با توجه به میزان رفت‌وآمد و کمبود وسایل نقلیه در آن زمان، پیشرفت این نوشیدنی سرعت فراوانی نداشت. قهوه به‌مرورزمان و توسط افراد مختلف، طی اتفاقاتی خاص در ملل مختلف رواج پیدا کرد. در ادامه با تاریخچه قهوه در ملل مختلف بهتر آشنا خواهید شد.

تاریخچه قهوه در ترکیه

یکی از اولین کشور‌هایی که در تاریخچه قهوه از آن نام‌برده شده است ترکیه است. مسلمانان در سفر‌های خود قهوه را به ترکیه بردند. در این کشور قهوه فقط در خانه‌ها استفاده نمی‌شد، بلکه در سطح شهر و خیابان‌ها هم قهوه‌خانه‌هایی به وجود آمد. به‌تدریج این قهوه‌خانه‌ها در کشور‌های شرقی نیز گسترش یافتند.

همچنین قهوه در ترکیه به نوشیدنی محبوب در نشست‌ها و دیدار‌ها، هنگام پخش موسیقی‌های زنده، خواندن کتاب، تماشای فیلم و تئاتر تبدیل شده بود. قهوه‌خانه‌‌ها و کافه‌‌ها به سرعت در همه جا ظاهر شدند و دیگر فقط کافه و قهوه‌خانه عادی نبودند بلکه به محلی جهت تبادل اطلاعات روز جامعه تبدیل شده بودند؛ تا جایی مردم آن‌ها را «مدارس عاقلان» می‌خواندند. امروزه نیز یکی از مشهور‌ترین و رایج‌ترین نوع قهوه، قهوه ترک است.

تاریخچه قهوه در اروپا

پس از ورود قهوه به امپراتوری عثمانی در قرن شانزدهم میلادی به دلیل هم‌جواری ترکیه با اروپا و سفر‌های اروپاییان به شرق و خاورمیانه امروزی درنهایت، مسیر قهوه در قرن هفدهم به سمت اروپا کشیده شد و به سرعت در این قاره به شهرت و محبوبیت فراوانی رسید.

نخستین کشور اروپایی که در تاریخچه قهوه عنوان‌شده است ایتالیا است. بازرگانان ایتالیایی که به ترکیه رفت‌وآمد داشتند در سال 1615 میلادی با قهوه آشنا شدند و مقادیری از آن را برای فروش با خود به ایتالیا بردند.

قهوه نوشیدنی بود که از کشور‌های مسلمان به اروپا راه یافته بود و همین امر سبب شد در ابتدا جامعه نسبت به پذیرش آن مقاومت نشان دهد. اصالت مسلمانی قهوه و طعم تلخ آن سبب شده بود که برخی اروپاییان این نوشیدنی را «مایع تلخ شیطانی» لقب بدهند.

پس از ایتالیا کشور انگلیس و فرانسه دیگر کشورهای اروپایی هستند که میزبان قهوه بوده‌اند. پس از گسترش قهوه‌خانه‌ها در اروپا، مردم بازخورد خوبی در رابطه با قهوه نشان دادند. مردم در قهوه‌خانه‌‌ها و کافه‌ها به بحث‌های اجتماعی و فکری می‌‌پرداختند به‌طوری‌که این مکان‌ها در کشور‌هایی نظیر انگلستان، اتریش، فرانسه، هلند و آلمان به «اتاق فکر» تبدیل شده بودند.

تاریخچه قهوه در قاره آمریکا

حضور قهوه در قاره آمریکا از برزیل آغاز شده است. آمریکا قهوه برزیلی مشهور خود را مدیون شخصی به نام فرانسیسکو دوملو پالتا (Fransisco de Mello Palheta) است. از آنجایی که امپراتور پس از سفر به اروپا با قهوه آشنا شده بود؛ فرانسیسکو را به فرانسه فرستاد تا بذر گیاه قهوه را به آمریکا بیاورد؛ اما فرانسویان علاقه‌ای به دادن بذر به آمریکایی‌‌ها نداشتند؛ اما ازآنجایی‌که فرانسیسکو از چهره زیبایی‌ برخوردار بود؛ همسر پادشاه فرانسه از روی علاقه، دسته‌گل بسیار بزرگی برای او فرستاد که در میان گل‌های آن دانه‌های قهوه به‌اندازه کافی قرار داده شده بود تا فرانسیسکو بتواند یک صنعت چندین میلیارد دلاری را در برزیل به راه بیندازد.

تاریخچه قهوه در جهان اسلام

پس از اتیوپی، قهوه در قرن چهاردهم میلادی به دلیل سفر‌های مسلمانان به مکه، وارد عربستان شد و پس‌ازآن توسط زائرانی که برای سفر حج به عربستان سفرکرده بودند به دیگر کشورهای مسلمان راه یافت. مردم این کشور ابتدا طبق دستوراتی که مردم اتیوپی استفاده می‌کردند؛ قهوه را مصرف می‌کردند؛ اما پس از مدتی پرورش درخت قهوه در شهر یمن آغاز شد.

کشور یمن به دلیل برخورداری از آب‌وهوای گرم و شرجی منطقه بسیار مناسبی جهت کاشت و پرورش قهوه بود. قهوه به سرعت در جهان عرب به شهرت رسید و علت معروفیت آن‌هم بیشتر این بود که دین اسلام ابتدا در جهان عرب گسترش یافت و اعراب طبق دستورات اسلام نوشیدنی‌های الکلی را حرام به شمار می‌آورند؛ اما قهوه توانست به عنوان جایگزینی برای مشروبات و نوشیدنی‌های الکلی مورداستفاده قرار بگیرد. درواقع رواج استفاده از قهوه در تمام مناطق عرب نشین و خاور نزدیک توسط اعراب صورت گرفت.

اولین اشاره قهوه در جهان اسلام از سوی تاجری به نام (Sylvester Dufour) در قرن دهم میلادی صورت گرفته است؛ اما محمد زکریای رازی، پزشک و فیلسوف ایرانی نیز در رابطه با قهوه اشاراتی نموده است. نویسنده‌ای با نام مستعار اومدت آل سفوا ته فی القرآن قهوا به تحقیق در خصوص تاریخچه قهوه پرداخت. به گفته او شیخ جمال قرآن الدین دبهانی، مفتی عدن، اولین بار در سال 1454 اقدام به استفاده از قهوه کرده است.

در نهایت، جایگاه قهوه فراتر از خانقاه صوفیان به قهوه‌خانه‌های شهر‌های اسلامی ‌نیز گسترش یافت. مسلمانان از این نوشیدنی جدید استقبال می‌کردند و در مدت کوتاهی قهوه به یک نوشیدنی محبوب در بین مسلمانان تبدیل شد.

تاریخچه قهوه در ایران

تاریخ دقیق و قطعی ورود قهوه به ایران مشخص نیست؛ اما در سال 1664 میلادی کاشف الدین، داروساز مشهور صفوی، رساله‌‌ای در مورد فواید و مضرات قهوه نوشت که باعث ایجاد علاقه در شاه‌عباس برای استفاده از قهوه شد و این آغازی درخشان برای گسترش قهوه در ایران بود.

پیش‌ازاین، نوشیدن قهوه در ایران توسط عموم مردم، رواج نداشت و مصرف قهوه مخصوص بارگاه‌‌‌های سلطنتی و حاکمان بود و در کاخ‌ها فضایی به نام قهوه‌خانه برای نوشیدن قهوه توسط سلسله صفوی و قاجار در نظر گرفته‌شده بود و این‌گونه برای نخستین بار مکانی برای سرو قهوه در ایران شکل گرفت. این مکان‌ها توسط افرادی به نام “قهوه‌چی” یا “قهوه باشی” اداره می‌شدند.

به‌مرورزمان، قهوه‌خانه‌‌‌ها در ایران به خارج از محدوده کاخ، منتقل شدند. با این کار مصرف قهوه در ایران، در بین مردم عادی نیز رواج پیدا کرد. این مورد نمونه‌ای از ورود ایران به شبکه اقتصادی جهانی در آن دوران است. حتی امروز نیز در ایران کلمه قهوه‌خانه به مکان‌‌هایی که در آن چای عرضه می‌شود اطلاق می‌گردد که نشان می‌‌دهد قهوه در ایران متداول‌تر از چای بوده یا قبل از ورود چای به ایران، مورد مصرف ایرانیان قرار گرفته است؛ به گونه‌ای که هم‌اکنون نیز در زبان فارسی به رنگ آن، قهوه‌ای گفته می‌‌شود.

از آنجایی که کشورهای تولیدکننده قهوه در فاصله بسیار دوری از ایران قرار داشتند؛ ترابری قهوه به ایران با مشکلات بسیاری روبرو بود. از سوی دیگر نزدیکی تولیدکننده‌‌های عمده چای مانند کشور چین به جاده اصلی تجارت آن زمان یعنی جاده ابریشم باعث شد تجارت چای با سهولت بیشتری در ایران انجام شود.

همچنین این نوشیدنی محبوب، بسته به منطقه جغرافیایی و طبقه اجتماعی دوست‌ داران ویژه خود را دارد. امروزه، نوشیدن انواع مختلف قهوه از قبیل قهوه فرانسه، اسپرسو، کاپوچینو و قهوه فوری طرفداران بسیاری پیدا کرده است. البته قهوه ترک به‌ خاطر محبوبیت نزد ایرانیان ارمنی از گذشته تابه‌حال در میان مردم رایج بوده و به‌واسطه فال قهوه از جایگاه خاصی برخوردار بوده است.

صوفی‌ها از قهوه به عنوان ماده‌ای برای بیدار ماندن جهت انجام مراسمات مذهبی و دینی بهره می‌بردند. در زمان حکومت صفویان قهوه‌خانه‌‌ها به‌ عنوان مکان‌‌هایی برای تجمع شاعران و هنرمندان در ایران رواج پیدا کرد.

تأسیس اولین قهوه‌خانه‌ها برای نوشیدن قهوه

پس از ورود قهوه به انگلیس، قهوه‌خانه‌‌ها به سرعت گسترش یافتند. طبق نوشته‌‌های ساموئل پیپس تا سال 1675 میلادی حدود ۳ هزار قهوه‌خانه دایر شد که بعضی از آن‌ها به سبک قهوه‌خانه‌‌های ترکیه‌ اداره می‌شدند و به‌صورت 24 ساعته فعالیت می‌کردند و خدماتی از قبیل صبحانه نیز به مشتریان ارائه می‌دادند. تولید گیاه قهوه در انگلستان نیز آغاز شده بود؛ اما به دلیل آفت‌ها و آب‌وهوای سرد منطقه، گیاهان قهوه نابود می‌شدند و انگلیسی‌ها ناچار شدند به‌جای قهوه، به کشت چای روی بیاورند.

طبق نوشته‌‌های ساموئل پپیس تاریخ‌نگار انگلیسی، اولین قهوه‌خانه انگلیسی در سال 1650 میلادی در محله سنت پیتر تأسیس شد و مدیریت آن بر عهده شخصی یهودی به نام یعقوب بود. امروزه، این قهوه‌خانه با نام «Café Grand» شناخته می‌شود.

اولین قهوه‌خانه پاریس نیز در سال 1672 میلادی توسط پاسوکا که خود مالک قهوه‌خانه‌ای در لندن هم بود، تأسیس شد. از دیگر کافه‌‌های معروفی که در تاریخچه قهوه به آن اشاره شده است کافه «Café de Procope» در فرانسه است که در سال 1686 میلادی ساخته شد.

باگذشت زمان قهوه جای نوشیدنی‌های صبحگاهی را نزد مردم گرفت. اروپاییان که در آن زمان از نوشیدنی‌های سرد در صبحانه بهره می‌بردند؛ کم‌کم به قهوه روی آوردند و آن را در وعده اصلی غذایی خود جای دادند. توماس جفرسون، سومین رئیس‌جمهور آمریکا در مورد محبوبیت قهوه نقل کرده است: «قهوه نوشیدنی محبوب دنیای متمدن است.»

مشکلات قهوه در اروپا چه بود؟

پس از گسترش چشم‌گیر قهوه در اروپا، نخستین مشکلات جامعه با قهوه و قهوه‌خانه‌ها آشکار شد. همان‌طور که گفته شد در گذشته قهوه‌خانه‌ها مکانی برای گردهمایی مردان بود و مردان در این تجمعات به گپ‌وگفت راجع موضوعات مختلف می‌پرداختند؛ به گونه‌ای که کم‌تر به خانه و خانواده خود توجه داشتند. این امر نارضایتی زنان را برانگیخت و تا حدی افزایش یافت که در سال 1674 میلادی دادخواستی با نام دادخواست زنان علیه قهوه مطرح شد؛ زیرا مردان کم‌تر در خانه حضور داشتند و بیشتر وقت آزاد خود را در قهوه‌خانه‌ها سپری می‌کردند.

ممنوعیت قهوه در جهان

نکته جالب در تاریخچه قهوه ممنوعیت آن همانند الکل است که از قرن شانزدهم میلادی آغاز شد. ممنوعیت قهوه باانگیزه سیاسی، مذهبی یا ترکیبی از این دو انجام شد؛ اما آن‌ها به‌صورت پراکنده و کوتاه‌مدت بودند.

در تاریخچه قهوه ذکر شده است که در گذشته مکان‌‌هایی مانند قهوه‌خانه در کشور‌های مختلف وجود داشت که مردم (اصولاً مرد‌ها) به دورهمی ‌و گپ‌ و گفت و نوشیدن قهوه می‌پرداختند. بعد از اینکه این تجمعات باعث ایجاد چند انقلاب و شورش در طول تاریخ شد؛ حاکمان آن زمان مردم را از مصرف قهوه منع کردند. در ادامه به‌طور دقیق‌تر ممنوعیت مصرف قهوه را در چند کشور دنیا بررسی می‌کنیم.

ممنوعیت نوشیدن قهوه در ایتالیا

هنگامی‌که قهوه در قرن شانزدهم وارد اروپا شد؛ برخی کاتولیک‌ها از پاپ کلمنت هشتم (رهبر مسیحیان در قرن 16) درخواست کردند تا مصرف این نوشیدنی را ممنوع اعلام کند اما پاپ پس از نوشیدن قهوه و لذت بردن از طعم منحصربه‌فرد آن اعلام کرد که گناه است که این نوشیدنی را حرام اعلام کنم؛ بیایید با نوشیدنی شیطان خود شیطان را شکست دهیم.

ممنوعیت نوشیدن قهوه در مکه

ممنوعیت قهوه در مکه، در سال 1511 مکه آغاز شد. بعضی از روحانیان مسلمان احساس می‌کردند که نوشیدن قهوه عوارضی شبیه به مصرف حشیش و شراب دارد و مصرف آن باید ممنوع اعلام شود. حتی برخی به این موضوع اشاره می‌کردند که دست‌به‌دست کردن قوری قهوه، بی‌شباهت به دست‌به‌دست کردن پیاله شراب، نوشیدنی ممنوعه در اسلام نیست.

همچنین در تاریخچه قهوه مشاهده شده که خائربیگ (Kha’ir Beg) که آن زمان رئیس شرطه‌های مکه بود موضوع را با روحانیان در میان گذاشت و با تحت تأثیر قرار دادن آن‌ها، توانست قهوه را حرام اعلام کند و شروع به تعطیل کردن قهوه‌خانه‌ها، مصادره قهوه و سوزاندن آن‌ها کرد. با همه این‌ها نوشیدن قهوه به شکل مخفیانه در بین مردم ادامه داشت. تا زمانی که توسط سلطان بیگ قاهره این ممنوعیت لغو شد و دوباره مردم توانستند آزادانه به نوشیدن قهوه بپردازند. سرکوب قهوه بعداً دوباره در مکه، قاهره (چندین بار)، استانبول و دیگر مناطق عثمانی نیز رخ داد.

ممنوعیت نوشیدن قهوه در قسطنطنیه (استانبول پیشین)

سلطان عثمانی، مراد چهارم که در سال 1623 به سلطنت رسید؛ قهوه را عامل اختلافات اجتماعی و تفرقه در پایتخت خود قسطنطنیه یا استانبول می‌دانست. او تصور می‌کرد عواقب دورهمی‌هایی که در آن افراد به نوشیدن قهوه می‌پردازند؛ برای سلطنت او بسیار خطرناک و وحشتناک است.

او قهوه را در سال 1633 ممنوع اعلام کرد و مجازاتی برای کسانی که از این دستور سرپیچی می‌کردند تعیین نمود. مجازات فردی که برای بار اول قهوه می‌نوشید، ضرب و شتم بود. فردی که برای بار دوم با قهوه دستگیر می‌شد در کیسه‌ چرمی دوخته شده حبس می‌شد و به آب‌های تنگه بسفر پرتاب می‌گردید.

بر اساس برخی از روایات، مراد چهارم خود شخصاً به نظارت اعمال مردم در رابطه با ممنوعیت قهوه می‌پرداخت. او با لباس مبدل در خیابان‌های استانبول قدم می‌زد و سربازان او هر کس که درگیر این فعالیت غیرقانونی بود را شلاق می‌زدند یا به قتل می‌رسانند. مراد چهارم اولین و آخرین فردی نبود که با مصرف قهوه برخورد کرد؛ اما می‌توان از او به عنوان بی‌رحم‌ترین و موفق‌ترین فرد در بین قهوه ستیزان نام برد.

ممنوعیت نوشیدن قهوه در سوئد

طبق تاریخچه قهوه برای اولین بار در سال 1674 میلادی، این نوشیدنی تلخ وارد سوئد شد؛ اما تا اوایل قرن هجدهم میلادی چندان توسط مردم مصرف نمی‌شد تا اینکه در میان ثروتمندان رواج یافت. ممنوعیت قهوه در سوئد در سال 1746 اعمال و بافرمان سلطنتی از سوی دولت اعلام شد. البته ممنوعیت قهوه با ممنوعیت چای نیز همراه بود و دلیل این امر را نیز “سوءاستفاده و افراط در نوشیدن چای و قهوه” عنوان کردند. این کار مرحله‌به‌مرحله صورت گرفت.

در ابتدا، دولت مالیات‌های سنگینی بر مصرف قهوه وضع کرد و عدم پرداخت مالیات بر این نوشیدنی باعث اعمال جریمه و مصادره فنجان‌ها و ظروف سرو قهوه می‌شد‌. بعدها مصرف قهوه کاملاً ممنوع شد؛ اما با وجود ممنوعیت، مصرف همچنان توسط مردم ادامه داشت.

گوستاو سوم، یکی از پادشاهان سوئد که قهوه را به عنوان تهدیدی برای سلامت عمومی ‌می‌دانست و مصمم بود تا اثرات منفی آن بر سلامتی را اثبات کند؛ دستور داد یک آزمایش علمی ‌انجام شود. در این زمان دولت سوئد حتی لوازم تولید و سرو قهوه را نیز ممنوع کرد و در صورت رؤیت این لوازم توسط پلیس مصادره می‌شدند. پادشاه گوستاو سوم آن‌قدر از قهوه تنفر داشت که حتی قاتلان را محکوم‌به نوشیدن قهوه می‌کرد.

در سال 1794 در تاریخچه قهوه و ممنوعیت‌های آن، دولت بار دیگر سعی کرد قهوه را ممنوع اعلام کند. این ممنوعیت که تا دهه 1820 بارها تمدید شد اما دولت هرگز در عمل موفق نبود. پس از رفع ممنوعیت، قهوه به یک نوشیدنی بسیار رایج در سوئد تبدیل شد و از آن زمان تاکنون سوئد یکی از کشورهای با سرانه مصرف بالای قهوه در جهان بوده است.

ممنوعیت نوشیدن قهوه در پروس

پروس یک پادشاهی آلمانی و بخش اصلی امپراتوری آلمان بود. در سال 1777، فردریک بزرگ پروسی با انتشار اعلامیه‌ای برتری آبجو بر قهوه را اعلام کرد. استدلال او این بود که مصرف قهوه با مصرف آبجو در این کشور تداخل دارد. ظاهراً او امیدوار بود که یک فرمان سلطنتی باعث شود که پروسی‌ها هر روز صبح آبجو بنوشند. در بیانیه فردریک قید شده بود که ”اعلی‌حضرت با آبجو پرورش یافتند” و توضیح داد که چرا فکر می‌کند نوشیدن آبجو در صبحانه ایده خوبی است.

تاریخچه قهوه در صنعت

مسافران و مأموران در سفر‌های مختلف خود به قاره‌‌های دیگر دانه‌‌های قهوه و بذر گیاه آن را با خود حمل می‌کردند و قهوه در نهایت به گیاهی جهانی و یک نوشیدنی محبوب نزد مردم سراسر دنیا تبدیل شد. کشت قهوه در بعضی از نقاط دنیا موفقیت‌آمیز بود و صنعتی بزرگ به راه ‌انداخت و در بعضی مناطق از عمر چندانی برخوردار نبود.

جالب است بدانید ملت‌هایی بر پایه کشت و تجارت قهوه رشد و توسعه یافته‌اند و کشور‌های فقیر و ناتوان بسیاری با تجارت قهوه به کشور‌هایی مدرن و پیشرفته تبدیل شدند. در اواخر قرن هجدهم میلادی قهوه به یکی از پرسودترین کالا‌های تجاری جهان تبدیل شد.

امروزه، تولید و پرورش قهوه در گوشه و کنار دنیا به‌صورت بی‌شماری صورت می‌گیرد و افراد بسیاری از این نوشیدنی بی‌نظیر به عنوان نوشیدنی اصلی روزانه‌ی خود استفاده می‌کنند. جالب است بدانید قهوه پس از نفت به عنوان دومین کالای تجاری جهان به‌حساب می‌آید. مصرف قهوه در سراسر دنیا به واحد تریلیون در سال رسیده است که 70 درصد از مصرف قهوه‌ی جهان مربوط به عربیکا و 30 درصد از آن متعلق به قهوه روبوستا ماست. البته در ایران مقدار مصرف روبوستا بیشتر از قهوه عربیکا است.

طبق آخرین اطلاعات سازمان بین‌المللی قهوه در ابتدای سال 2017، لیست ده کشور برتر جهان بر اساس میزان تولید قهوه در سال 2016 به این صورت است:

1. گواتمالا
2. مکزیک
3. اوگاندا
4. هندوراس
5. هندوستان
6. اتیوپی
7. اندونزی
8. کلمبیا
9. ویتنام
10. برزیل

بامطالعه تاریخچه قهوه مسلماً متوجه شدید قهوه چه سرگذشت طولانی‌ سپری کرده تا به امروز رسیده و بتوان از آن به عنوان یکی از پرطرفدارترین و پرسودترین صنایع جهان یاد کرد. علاوه بر سرگذشت جالب و ارزشمند آن، به خواص و فواید قهوه می توان اشاره کرد که باعث محبوبیت و مصرف بالای آن توسط مردم سراسر دنیا شده است. امیدواریم توانسته باشیم تاریخچه قهوه را به بهترین شکل ممکن به شما ارائه کرده و ابهامات و سؤالات شما را به‌خوبی پاسخ داده باشیم.

سوالات متداول

• آیا امروزه منعی برای مصرف قهوه وجود دارد؟

  خیر، در دنیای متمدن امروزه هیچ‌گونه منبعی به‌جز در صورت ضرر به‌سلامتی انسان، وجود ندارد.

• نوشیدن چند فنجان قهوه در روز بی‌خطر است؟

  به‌طور متوسط در طول روز می‌توان 3 الی 5 فنجان قهوه نوشید. این میزان در افرادی که باردار هستند و همچنین افرادی که تحرک کمی دارند یا دچار مشکلات قلب عروقی هستند می‌تواند متفاوت باشد.

• آیا قهوه ملل مختلف دارای طعم‌های متفاوتی است؟

  بله قهوه ملل مختلف دارای طعم‌های متفاوتی است و ازآنجاکه به روش‌های مختلفی آماده نوشیدن می‌شوند در نهایت دارای طعم‌های بسیار متفاوتی هستند.